Page 201 - Bafra Sempozyum Kitabı Cilt 1

GALİP ÇAĞ

Çalışmaya konu olan Bafra’da suhte hadiseleri, sorunun ortaya çıkışı ile
eş zamanlı olarak başlar ve ilk zamanlarından itibaren birçok mühimme hük-
müne konu olur. Bu noktada hadiselerin en hareket kazandığı evre 1559-1588
tarihleri arasına da mühimme hükümlerinin izi sürülerek sınırlandırılır. 3, 6, 7,
22, 23, 26, 27, 29, 43, 46, 48, 58 ve 64 nolu mühimme defterinin ihtiva ettiği
hükümlerin ilk ve son tarihlisi de bu şekilde belirlenir.
Yukarıda belirtilen hükümler hem Bafra’daki suhte olaylarının izini sür-
mek hem de buna bağlı olarak merkezin verdiği tepkileri anlamak bağlamında
değerlendirilecektir. Bu yapılırken bahse konu defterlerin bazılarının daha ev-
vel yapılmış kısmî çevirilerinden de istifade edilirken muhtemel çeviri hataları
giderilmeye çalışılacaktır. Ayrıca daha evvel yapılmış bazı çalışmaların oldukça
geniş sınırları bu sayede daha özel bir alana indirgenebilecektir. Örneğin Özlem
Yılmaz Solak’ın Mühimme Defterlerine Göre Osmanlı Devleti’nde Suhte İsyanları
(1558-1576) (Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bi-
limler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Muğla, 2014) başlıklı çalışmasının sınırı
bu bildiri sayesinde biraz netleşecek ve gelişecektir.
Bafra’da tespit edilen suhte hareketlerinin tespiti sadece buradaki sosyo-
ekonomik ahvalin anlaşılmasına yaramayacaktır şüphesiz ki. Zira olayların baş-
ladığı dönemin Kanunî’nin henüz hayatta olduğu bir evreye denk gelmesi Os-
manlı yükseliş devri ve zirve dönem anlatılarını yeniden düşünmek açısından
da anlamlı olacaktır. Dolayısı ile hem gerçekleştiği tarih hem de olayların fail-
leri, konunun Bafra sınırlarına hapsedilmemesi gereğini de ortaya koyar.
Bu çalışmaya konu edildiği şekli ile bölgesel suhte olayları başka çalışma-
ların da konusu olmuştur. Örneğin Gökhan Toka tarafından hazırlanan XVI. Yüz-
yıl (1550-1585) Osmanlı Bursası’nda Suhte Olayları (Yüksek Lisans Tezi, Bahçe-
şehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Tarih Ana Bilim Dalı, İstanbul,
2019) isimli yüksek lisans tezi böyle bir bakış ile hazırlanmıştır. Keza Ensar
Köse’nin İçel Sancağında Kargaşa: Suhte Fesadı (1576-1606) başlıklı makalesi
4
de buna örnek gösterilebilir. Bu gibi örnekler de hemen hemen Anadolu’nun
her bölgesine dair olmak üzere çoğaltılabilir. Bu açıdan bakıldığında denebilir
ki suhte olayları bahse konu dönemde Anadolu’nun hemen her noktasında baş
göstermiş ve devleti ciddi manada meşgul etmiştir.
Suhte Olaylarının Ortaya Çıkışına Dair Erken Bir Tarihlendirme
Bir öncül olarak suhte olayları ve devamında Celalî ayaklanmasının kök-
lerini aramak ve nerede başladı sorusuna net bir cevap üretmek, oldukça zor
bir uğraştır. Zira tarihi bir vakanın tek bir nedene bağlanamamasının yanında

4 Çukurova Araştırmaları Dergisi, 3(1), ss. 22-51.

182